Thôn Xoan là một thôn thuần nông, nằm ở cuối huyện Tân Lạc và cũng là thôn nghèo nhất huyện. Người trong thôn chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa và mò cua bắt ốc. Cũng may Thịnh Nam mỗi năm trồng được hai mùa lúa nên những năm mưa thuận gió hoà thì người dân cũng chưa đến mức chết đói. Nhà nào nhiều ruộng thậm chí còn có một chút của ăn của để.

Nhà họ Đinh có mười mẫu ruộng nước, chính là một trong số các nhà có tương đối nhiều ruộng. Tuy nhiên vì nhân khẩu đông, lại muốn dành dụm cho mấy đứa cháu đi học chữ, cho nên sinh hoạt trong nhà đều rất tằn tiện.

Chủ nhân nhà họ Đinh là ông Đinh Quý Sơn và vợ là bà Phạm Thị Hoan sinh được tất cả sáu người con. Con trai cả là Quý Đông lấy vợ là Thị Nhài, sinh được hai con trai và một con gái. Con trai thứ hai là Quý Nam lấy vợ là Thị Cúc, sinh được hai đứa con trai. Con trai thứ ba là Quý Tây lấy vợ là Thị Sen, sinh được một con gái. Con gái thứ năm tên là Thị Thảo, đã lấy chồng ở trên huyện. Con gái thứ sáu là Thị Liễu, năm nay vừa mới tuổi mười lăm.

Chồng của Thị Giao là Đinh Quý Bắc, là con trai thứ tư trong nhà. Hai vợ chồng mới kết hôn được nửa năm nay.

Mười sáu người nhà họ Đinh sinh sống trên một khu đất rộng ba sào. Cũng giống như hầu hết gia đình khác trong thôn, các gian phòng đều được xây bằng vách bùn quét vôi trắng, lợp mái tranh. Ngôi nhà chính ba gian quay mặt về hướng Nam là nơi ở của ông Quý Bắc và bà Thị Hoan cùng cô con gái út Thị Liễu. Hai gian nhà ngang ở phía Đông là chỗ ở của Quý Đông và Quý Nam cùng vợ con, hai gian nhà ngang phía Tây được xây cạnh bếp là chỗ ở của nhà Quý Tây và Quý Bắc.

Khi Chi Giao về tới nơi thì Mặt Trời đã sắp xuống núi. Cả nhà họ Đinh đều đã đi làm đồng về. Mấy người con dâu đang ở trong bếp chuẩn bị bữa cơm chiều.

Trong sân lúc này chỉ có vợ chồng ông bà Quý Sơn và Thị Hoan đang ngồi hóng gió trên chõng tre.

“Thưa cha mẹ, con mới về.” Chi Giao lễ phép lên tiếng trước. Nàng biết để tồn tại được trong nhà này thì nhất định không được quá nhu nhược để người ta leo lên đầu lên cổ, thế nhưng cũng không thể vô lễ vô nghĩa như Thị Giao trước đây. “Hôm qua con về nhà đẻ con vay tiền nhưng không may bị ngã ngất đi, vì vậy tối qua đành phải ở lại bên đó, nay mới về nhà được. Đường xá xa xôi không kịp đi báo tin, để cha mẹ lo lắng. Xin cha mẹ thứ lỗi cho con.”



“Không dám.” Thị Hoan kéo dài giọng, mỉa mai. “Ta còn tưởng là cô lấy được chồng Hương cống nên không thèm về cái nhà nông dân này nữa. Chẳng hay Cống sĩ phu nhân về đây có gì dạy bảo?”

“Mẹ, chuyện kia chỉ là hiểu lầm. Từ nay con sẽ làm việc chăm chỉ để kiếm đủ hai quan kia. Hôm nay con về đây là để xin cha mẹ và Quý Bắc cho con được ly hôn.” Chi Giao lấy hết can đảm nói.

Ly hôn? Cả nhà họ Đinh già trẻ lớn bé đều không ngạc nhiên gì trước ý định này. Kẻ không yên phận như nàng dâu thứ tư này muốn ly hôn thì có gì đáng ngạc nhiên đâu. Nhất là sau chuyện phá ruộng lúa kia.

“Cô đừng có mơ! Nếu muốn ly hôn thì chồng đủ hai mươi quan tiền về đây. Đây là tiền sính lễ ba quan, cộng thêm mười lăm quan tiền cưới, hai quan trả làng Đông. Chừng nào cô chồng đủ hai mươi quan thì ta sẽ cho thằng Bắc viết giấy ly hôn.”

Chi Giao sững người trong giây lát. Hai mươi quan tiền đối với người dân thời này là lớn chừng nào chứ. Bổng lộc một năm của chức quan hạng hai ở nha môn cũng chỉ được mười quan mà thôi! Hơn nữa trong ký ức của chủ nhân thân thể này, tiền sính lễ mà Thị Nhu đòi lúc đó cũng chỉ có một quan, lấy đâu ra năm quan? Còn tiền cưới có linh đình lắm cũng chỉ tốn mười quan, mà Chi Giao nhớ lại cái cỗ cưới đó, còn lâu mới được gọi là linh đình. Bà ta vống số tiền này lên, rõ ràng là đang muốn giữ nàng ở lại đây làm trâu làm ngựa suốt đời cho nhà họ Đinh thôi!

“Nếu con giao đủ hai mươi quan thì mẹ thực sự sẽ đồng ý cho con ly hôn?”

“Đúng vậy. Chồng đủ hai mươi quan thì ta cho cô ly hôn với Quý Bắc.” Thị Hoan đắc ý. Đừng nói tới hai mươi quan, đứa con dâu này một đồng cũng sợ là không có. Mà nếu nàng ta thực sự có hai mươi quan thật thì càng tốt. Bà ta sẽ có một món hời to. Cưới vợ mới cho Quý Bắc cũng chỉ tốn năm quan, còn mười lăm quan thì bà ta tha hồ cất làm của riêng. Ôi mười lăm quan… Nghĩ tới đó mắt Thị Hoan đột nhiên sáng rực, cứ như thể Chi Giao sắp chồng tiền ra cho bà ta thật vậy.