Mấy năm gần đây, thiên tai ngày càng nhiều hơn. Năm kia, phương Bắc vừa vào thu đã bắt đầu có tuyết rơi, cứ liên miên mấy tháng liền, đồng ruộng lúa má chẳng thu được hạt nào, sau đó còn xảy ra nạn tuyết lớn, người chết vì đói, vì rét nhiều vô kể.

...

Thôn Vãn Hạ nằm trong một góc hẻo lánh của huyện Quảng Bình, phủ Khánh Châu, trấn Đồng Giang, đến độ chiến loạn ở ngoài cũng chẳng ảnh hưởng được tới nơi này. Hẻo lánh đến mức nào ư? Phải đi bộ bốn canh giờ đường núi mới tới được trấn.

Tin tức từ xa tới rất chậm, đến khi tin về nạn tuyết lớn ở phương Bắc truyền đến đây, đã qua tận hai năm.

Lúc này, mặt trời đã ngả về Tây, ánh vàng kim của hoàng hôn phủ khắp nhân gian, khiến cho nơi núi non trùng điệp này dường như thêm phần ấm áp.

Lão Hán họ Triệu và trưởng tử gánh hai sọt đầy ắp đồ vật trở về thôn, lúc ấy ở mỗi nhà đã có bếp lửa bập bùng khói bay.

Người mắt tinh nhìn thấy cha con ông từ xa, liền chạy ra khỏi bếp lửa, cất tiếng gọi vang cả xóm làng: “Đại Căn thúc cùng Đại Sơn đã về rồi!”

Triệu lão hán đặt quang gánh xuống dưới gốc cây to ở đầu thôn, chưa kịp nghỉ chân đã bị một đám bà thím xúm xít vây quanh, tiếng cười nói râm ran như muốn làm ông ong cả đầu.



Lại có mấy người không khách sáo, thò tay vào sọt mà lục lọi, khiến ông bực mình tới nỗi phải cất giọng khản đặc mà quát: “Không được lục! Lục tung cả lên rồi thì ta chia thế nào? Nhà họ Ngô, lão muội có bỏ tay ra không? Chẳng lẽ để ta nói thêm lần nữa, không nghe thì đừng trách ta lấy đòn gánh mà đánh đấy nhé!”

Đường từ thôn đến trấn khó khăn, nếu trong nhà không có việc lớn, chẳng ai trong thôn muốn ra ngoài. Cho nên, ai đi trấn một lần cũng bị nhờ mang giúp này nọ, nào muối thô cho bếp, nào chỉ kim cho đàn bà con gái, lại thêm chút kẹo mạch nha cho bọn trẻ con… tóm lại là chẳng ai về tay không cả.

Triệu lão hán trước kia cũng hay nhờ người khác mang giúp, nhưng từ khi trong nhà có thêm cô con gái út, mười ngày nửa tháng ông lại lặn lội ra trấn, dù chỉ để mua một xiên hồ lô ngào đường, ông cũng vui lòng đi cả nửa ngày đường núi.

Nhưng chuyến này không phải vì kẹo cho con út ở nhà. Nhà tích được một đợt trứng gà, vừa vặn phiên chợ họp, ông mang trưởng tử theo lên trấn bán, nhân tiện tìm thêm chút công việc.

Thu hoạch vừa qua, do thời tiết không thuận, vụ mùa chẳng được bao nhiêu, bận rộn suốt bảy tám ngày gặt hái từ ruộng về, phơi khô đóng bao xong xuôi thì đếm lại, trừ phần phải nộp thuế, phần còn lại chẳng đáng là bao, nhìn mà lòng cứ nặng trĩu.

Năm nay, nhà nào thu hoạch cũng kém. Mấy thanh niên chăm chỉ thì vừa xong mùa gặt, nghỉ ngơi ít bữa đã lục tục ra trấn tìm việc. Nhà ông không có người quen ở trấn, hai cha con đi lòng vòng, chẳng tìm được việc gì, lại gặp phải tay quản sự khinh người, bị phun nước bọt mà đuổi đi.

Hai người thấy trời không còn sớm, đành bán trứng, vào tiệm mua muối thô, dầu tương, kim chỉ cho người trong thôn nhờ mua, rồi mua một ít kẹo cho tiểu nữ nhi ở nhà mong ngóng, rồi nhanh chóng về thôn.